વર્ષ 1996 માં ભારતમાં શરૂ થયેલા ડિમેટ એકાઉન્ટ અથવા એકાઉન્ટની ડિમટીરિયલાઇઝેશન અને ત્યારથી ભારતીય શેર બજાર ક્યારેય પાછા વળીને જોયું નથી. ડિમેટ એકાઉન્ટ રજૂ કર્યા પછી, આપણા દેશમાં કંપનીઓના લિસ્ટીંગમાં વધારો થયો છે અને બીએસઈ તથા એનએસઈ જેવા સ્ટૉક એક્સચેન્જમાં રોકાણકારોની ભાગીદારીમાં સતત વધારો જોવા મળ્યો છે
વર્ષ 2019 ના અંત ભાગ સુધીમાં ભારતમાં 39.3 મિલિયન ડિમેટ એકાઉન્ટ હતા; વર્ષ 2018માં 34.8 મિલિયન એકાઉન્ટથી વધારે હતા. ડિમેટ એકાઉન્ટ વર્ષ 2019માં 4.5 મિલિયન અને વર્ષ 2018માં 4 મિલિયન વધી ગયા હતા. માટે દર વર્ષે નવું ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલવાની ઝડપ વધી રહી છે
આ વિકાસનું એક મુખ્ય કારણ એ છે કે ભારતીય રોકાણકારો રિયલ એસ્ટેટ, ગોલ્ડ અને એફડી જેવા પરંપરાગત રોકાણ સાધનોથી દૂર થઈ રહ્યા છે. છેવટે, તેઓ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ, ઇક્વિટી ઇન્વેસ્ટમેન્ટ, ડેરિવેટિવ, કોમોડિટી, કરન્સી અને આઈપીઓ માં વધુ રસ દર્શાવી રહ્યા છે
પરંતુ આપણે ડીમેટ એકાઉન્ટ્સ, રોકાણ અને ટ્રેડિંગમાં ગહન વિચાર કરતા પહેલાં, તમારી મૂળભૂત બાબતો ખરી બાબતોને ધ્યાનમાં રાખવી મહત્વપૂર્ણ છે. માટે ચાલો પ્રથમ મૂળભૂત બાબતો સાથે શરૂઆત કરીએ
ડિમેટ એકાઉન્ટ શું છે?
ડિમેટ એકાઉન્ટ સિક્યોરિટીઝ સ્ટોર કરવાની એક ઇલેક્ટ્રોનિક સિસ્ટમ છે. આ એક સેવિંગ એકાઉન્ટની જેમ છે જે તમને બીએસઈ, એનએસઈ અને એમસીએક્સ જેવા ફાઇનાન્શિયલ એક્સચેન્જ પર સિક્યોરિટીઝ જાળવવા, ખરીદવા અને વેચવાની મંજૂરી આપે છે. ડિમેટ એકાઉન્ટ સાથે, તમે ઇક્વિટી, બોન્ડ્સ, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ, આઈપીઓ, કોમોડિટીઝ, ડેરિવેટિવ્સ અને એક્સચેન્જ-ટ્રેડેડ ફંડ્સ (ઈટીએફ) સ્ટોર કરી શકો છો, ખરીદી અને વેચી શકો છો
નેશનલ સિક્યોરિટીઝ ડિપોઝિટરી લિમિટેડ (એનએસડીએલ), જે એનએસઈ પર ટ્રેડ કરેલી સિક્યોરિટીઝ સાથે સંબંધિત છે, અને સેન્ટ્રલ ડિપોઝિટરી સિક્યોરિટીઝ લિમિટેડ (સીએસડીએલ), જે બીએસઈ માટે ડિપોઝિટરી તરીકે કાર્ય કરે છે, ભારતમાં કાર્યરત ડિમેટ એકાઉન્ટ માટે ડિપોઝિટરી તરીકે જવાબદાર છે.
ડિમેટ એકાઉન્ટના પ્રકારો
ભારતમાં 3 પ્રકારના ડિમેટ એકાઉન્ટ ઉપલબ્ધ છે.
- ભારતમાં રહેતા રોકાણકારો માટે એક નિયમિત ડિમેટ એકાઉન્ટ.
- બિન-નિવાસી ભારતીયો (એનઆરઆઈ) માટે રિપેટ્રિએબલ ડિમેટ એકાઉન્ટ. આ ડિમેટ એકાઉન્ટ ફંડ સાથે વિદેશમાં ટ્રાન્સફર કરી શકાય છે પરંતુ તેને એનઆરઈ બેંક એકાઉન્ટ સાથે લિંક કરવું પડશે
- છેલ્લા પ્રકારના ડિમેટ એકાઉન્ટને નૉન-રિપેટ્રિએબલ ડિમેટ એકાઉન્ટ કહેવામાં આવે છે. તેનો ઉપયોગ આઈઆરઆઈ દ્વારા પણ કરવામાં આવે છે પરંતુ તેઓ આ ડિમેટ એકાઉન્ટ સાથે વિદેશમાં ફંડ ટ્રાન્સફર કરી શકતા નથી. આ પ્રકારના ડિમેટ એકાઉન્ટને એનઆરઓ બેંક એકાઉન્ટ સાથે લિંક કરવું પડશે
ડિમેટ એકાઉન્ટના લાભો
ડિમેટ એકાઉન્ટ સાથે તમારી બધી સિક્યોરિટીઝ જેમ કે શેર, ઓપ્શન્સ, ફ્યુચર્સ, કોમોડિટીઝ, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ, ડિબેન્ચર્સ, ઈટીએફ અને બોન્ડ્સ ઇલેક્ટ્રોનિક ફોર્મેટમાં સ્ટોર કરવામાં આવે છે. તમારા માટે આ સિક્યોરિટીઝ ખરીદવું, વેચવું અને હોલ્ડ કરવું અને એક જ વિંડોમાંથી તમારા ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પોર્ટફોલિયોને ટ્રેક કરવું સરળ છે. ડિમેટ એકાઉન્ટ 5 મુખ્ય લાભો રજૂ કરે છે જે રોકાણ અને ટ્રેડિંગમાં સફળતા માટે મહત્વપૂર્ણ છે
સરળ અને સતત ઍક્સેસ
એક સારું ક્વૉલિટી ડિમેટ સર્વિસ એકાઉન્ટ તમને કોઈપણ ડિવાઇસ પર વિશ્વના કોઈપણ સ્થળેથી બજારમાં 24×7 ઍક્સેસ આપે છે. તમારે વેપાર કરવા, રોકાણ કરવા અથવા પોર્ટફોલિયોને ટ્રૅક કરવા માટે તમારી ઑફિસમાં રહેવાની જરૂર નથી; તમે ડેસ્કટૉપ, લૅપટૉપ, ટૅબ્લેટ અથવા સ્માર્ટફોન દ્વારા સરળતાથી તમારા એકાઉન્ટને ઍક્સેસ કરી શકો છો
લિક્વિડિટી
જ્યારે પણ તમારે ભંડોળની જરૂર હોય ત્યારે તમારી સિક્યોરિટીઝ વેચવાની ક્ષમતા અથવા નાણાંકીય બજારોમાં ટ્રેડિંગ અને રોકાણનું એક મહત્વપૂર્ણ પાસું હોય છે. ફિઝીકલ શેર અને પ્રમાણપત્રો સાથે, ઝડપી લિક્વિડિટી પ્રાપ્ત કરવું ખૂબ જ મુશ્કેલ છે પરંતુ ડિમેટ એકાઉન્ટ સાથે જ્યારે માર્કેટ આગામી દિવસે ફરીથી ખોલે છે ત્યારે તમે ખરીદવા અથવા વેચવા માટે તૈયાર છો. ડીમેટ સર્વિસ સાથે તમે સરળતાથી ખરીદી અથવા વેચાણનો ઑર્ડર આપી શકો છો અને કોઈપણ નોંધપાત્ર કિંમતની ગતિવિધિ થાય તે પહેલાં થોડી સેકંડ્સની અંદર તેને અમલમાં મુકી શકો છો
સુવિધા
ડિમેટ એકાઉન્ટ સાથે સિક્યોરિટીઝમાં ટ્રાન્ઝૅક્શન કરવું ઝડપી અને સુવિધાજનક છે. જો તમારી પાસે 2-ઈન-1 ડિમેટ અને ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ છે તો તે વધુ સુવિધાજનક છે કારણ કે તે તમને ટ્રેડ કરવાની અને સરળતાથી ઇન્વેસ્ટ કરવાની મંજૂરી આપે છે. ટ્રાન્ઝૅક્શનને પૂર્ણ કરવામાં વિલંબને ટાળવા માટે તમારી પાસે સમાન બ્રોકર સાથે ડિમેટ અને ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ છે તેની ખાતરી કરો
એન્જલ વ્યક્તિનું 2-ઈન-1 ડિમેટ અને ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ તમને ઇક્વિટી, આઈપીઓ, કૉમોડિટી, કરન્સી, ડેરિવેટિવ અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં સરળતાથી ટ્રેડ અને ઇન્વેસ્ટ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
ઝડપ અને કાર્યક્ષમતા
ડિમેટ સેવાઓ ભારતમાં સંપૂર્ણપણે વિકસિત થઈ જાય તે પહેલાં, રોકાણકારોને અઠવાડિયા સુધી રાહ જોવી પડતી હતી અને ઘણીવાર તેમના એકાઉન્ટમાં રિફંડ, રુચિ અને ડિવિડન્ડની ક્રેડિટ માટે મહિનાની રાહ જોવી પડી હતી. ડિવિડન્ડ, અધિકારો, બોનસ અને સ્ટૉક વિભાજન પ્રાપ્ત કરવું તેમજ આઈપીઓમાં રોકાણ કરવું ઝડપી અને ડિમેટ એકાઉન્ટનો સરળ બની ગયું છે.
ઓછું જોખમવાળું
જ્યારે તમારી સિક્યોરિટીઝ ઇલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપમાં સ્ટોર કરવામાં આવે છે, ત્યારે તમારે ચોરી, નુકસાન અને છેતરપિંડી વિશે ચિંતા કરવાની જરૂર નથી જે સામાન્ય રીતે ભૌતિક પ્રમાણપત્રો સાથે સંકળાયેલા હતા. તમારી મિલકતો ઇલેક્ટ્રોનિક ફોર્મેટમાં સંગ્રહિત કરવામાં આવી રહી હોવાથી, તમારે તેમને ખોવાઈ જવા અથવા ગુમાવવા વિશે પણ ચિંતા કરવાની જરૂર નથી
ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલતા પહેલાં તપાસવાની બાબતો
તમે બ્રોકર સાથે ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલતા પહેલાં, તમારે કેટલીક બાબતની તપાસ કરવી જોઈએ જેમ કે:
- તમે ડિસ્કાઉન્ટ બ્રોકર અથવા ફુલ-સર્વિસ બ્રોકરેજ ફર્મ સાથે વ્યવહાર કરી રહ્યા છો
- ડિમેટ એકાઉન્ટ પર બ્રોકરેજ ફી, વાર્ષિક મેન્ટેનન્સ શુલ્ક, ટ્રાન્ઝૅક્શન ચાર્જીસ અને અન્ય
- બ્રોકરની ઓળખપત્રો – શું બ્રોકર અથવા ડીપી સેબી સાથે રજિસ્ટર્ડ છે
- બ્રોકર અથવા બ્રોકરેજ ફર્મ સામે બાકી કોઈપણ કેસ અથવા ફરિયાદ ચેક કરો
- તમારા ડિમેટ અને ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ સાથે ઉપલબ્ધ રિસર્ચ, ઇનસાઇટ્સ અને એનાલિટિક્સ જેવી મૂલ્ય-વર્ધિત સેવાઓ માટે તપાસો
જો તમે રોકાણ અને વેપાર કરવાનું શરૂઆત કરો છો અથવા કોઈ અનુભવી વ્યાવસાયિક હોય, તો તમને ઉદ્યોગના અગ્રણી વેપાર પ્લેટફોર્મ્સ, સારા સંશોધન બજાર અહેવાલો અને 2-આઈ-1 ડીમેટ અને એન્જલ વનથી ટ્રેડિંગ એકાઉન્ટ સાથે આંતરદૃષ્ટિ મળશે. એન્જલ વન સાથે તમે આજીવન શૂન્ય ખર્ચ ઇક્વિટી ડિલિવરી ટ્રેડનો આનંદ માણી શકો છો અને બીએસઈ, એનએસઇ, એમસીએક્સ અને એનસીડીઇએક્સના વિવિધ માર્કેટ સેગમેન્ટમાં ફક્ત રૂપિયા 20 પ્રતિ ઑર્ડર પર ઇન્ટ્રાડે ટ્રેડ કરી શકો છો.
